Μια ακόμη περιοχή της Ροδαυγής με σημαντικά ιστορικά στοιχεία χαρτογραφήθηκε, ώστε να αναδειχθούν τοποθεσίες στην περιοχή Κακολάγκαδου. Πρόκειται για μια περιοχή στην οποία καταγράφονται αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικά γεγονότα, φυσικές ομορφιές καθώς και άλλες παραδόσεις και θρύλοι της περιοχής αυτής. Η παρούσα χαρτογράφηση είναι η δεύτερη, καθ΄ότι η πρώτη έγινε το 2012 και αφορούσε ονομασίες της περιοχής Ξηροβουνίου.

Η χαρτογράφηση έγινε από τον Χρήστο Σταύρο, Πρόεδρο Πολιτιστικού Συλλόγου Ροδαυγής, ενώ η περιήγηση και η αναφορά των τοπωνυμιών έγινε με την βοήθεια και την συνδρομή του Γρηγόρη Γεωργάνου, μόνιμου κατοίκου του συνοικισμού «Ξηράκι». ο οποίος έχει διατελέσει αγροφύλακας για πολλά χρόνια , γνωρίζοντας πολύ καλά την περιοχή, έχοντας και τις μαρτυρίες κατοίκων από τα προγενέστερα χρόνια..

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έδειξαν και πολλά μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου για την περιοχή, τα οποία περπάτησαν και καθάρισαν τόσο το μονοπάτι το οποίο διέρχεται από τα περισσότερα σημεία, όσο και το αρχαίο τείχος, στο οποίο τοποθέτησαν κατατοπιστικές πινακίδες το έτος 2008.

Ο τόπος αυτός παλιά είχε λίγα μεγάλα δέντρα καθώς τα πολλά ζώα που είχε η περιοχή δεν τους επέτρεπαν να αναπτυχθούν, ενώ αργότερα όταν τα ζώα μειώθηκαν (τώρα δεν υπάρχουν καθόλου), φύτρωσαν πολλά πουρνάρια, φιλίκια, αριές, φράξοι, γράβοι, φτελιάδες, πλατάνια κ.α. με αποτέλεσμα να έχουν κλείσει τα μονοπάτια και η διάβαση να γίνεται με δυσκολία. Μεγάλα δέντρα υπήρχαν κυρίως στις στάνες, για να σταλίζουν τα ζώα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Στο μονοπάτι που αναγράφονται όλες οι παρακάτω τοποθεσίες ξεκινάει από την οικία του Γρηγόρη Γεωργάνου φθάνει μέχρι τους πρόποδες του βουνού περνάει από το αρχαίο τείχος και καταλήγει δίπλα από τη βρύση της Αγ. Παρασκευής.
Περιοχή Φλώρου: Τοποθεσία ακριβώς πάνω από την οικία του Γρηγόρη Γεωργάνου, την οποία κατείχε κάποιος ονόματι Φλώρος. Στη θέση αυτή υπάρχουν καλύβες του Λάμπρη Γεωργάνου για τα ζώα του.
Περιοχή Μάρκου. Τοποθεσία την οποία κατείχε κάποιος ονόματι Β. Μάρκος από το Σουμέσι, που τα χωράφια καλλιεργούσε ο Σπύρος Μάνος. Στη θέση αυτή διατηρείται καλύβα για ζώα.
Φτελιάς: Τοποθεσία νοτιοδυτικά της περιοχής Μάρκου στην οποία υπήρχε μακρόβιο και υψηλόκορμο δέντρο «φτελιάς». Η θέση αυτή έχει μεγάλους βράχους, με υπόγειες στοές, εκ των οποίων μία από αυτές χρησιμοποιήθηκε κατά τον ανταρτοπόλεμο ως κρυψώνα. Λέγεται ότι το 1942, όταν πέρασαν οι Γερμανοί και έκαιγαν τα σπίτια της περιοχής, ενώ την ίδια στιγμή τα αεροπλάνα βομβάρδιζαν, πολλοί κάτοικοι έκρυψαν τις οικογένειες (γυναικόπαιδα) στις μεγάλες τρύπες για να σωθούν. Μάλιστα σε μια από αυτές τοποθέτησαν μεγάλη πέτρα στην είσοδο της στοάς ώστε να μη γίνουν αντιληπτοί. Τελειώνοντας οι εχθροπραξίες μετακίνησαν την πέτρα της στοάς και εξήλθαν. Σε μερικές στοές οι κάτοικοι πήραν και τα ζώα τους για να τα φυλάξουν.
Εικονίσματα: Θέση με μεγάλες τρύπες – στοές σε βράχους, στην περιοχή η οποία βρίσκεται ΒΑ του Φτελιά και 300 μ. περίπου πάνω από το αρχαίο τείχος. Στο εσωτερικό των στοών υπάρχουν σταλακτίτες οι οποίοι παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και χρειάζεται να έχει κανείς φως- (φακό) για να μπει μέσα. Σύμφωνα με μαρτυρίες , στις πέτρες αυτές από το 1818 και μετά που άρχισαν οι εχθροπραξίες μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων, οι Χριστιανοί που βρίσκονταν κάτω από την πίεση των Τούρκων, αναγκάστηκαν να κρύψουν τις εικόνες των αγίων που είχαν στα σπίτια τους, με την ελπίδα ότι κάποτε θα τις ξαναπάρουν με την απελευθέρωση, εξ΄ου και η ονομασία εικονίσματα. Οι στοές αυτές, όπως και στον Φτελιά χρησιμοποιήθηκαν από τους κατοίκους στην κατοχή για να προστατευθούν οι ίδιοι και τα ζώα τους.
Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή-παράδοση σχετικά με την εικόνα της Αγίας Παρασκευής. Λέγεται ότι όταν βούλιαξε η περιοχή που ήταν το χωριό και η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, η εικόνα φώτιζε για πολλά χρόνια στο σημείο αυτό, για να πάει στο μεγάλο πουρνάρι αργότερα, θέση στην οποία χτίστηκε ο σημερινός ναός της Αγίας Παρασκευής.
Γκορτσιά: θέση αριστερά των εικονισμάτων με χωράφια στα οποία υπήρχε μεγάλη γκορτσιά (αχλαδιά) η οποία αργότερα ξεράθηκε. Την περιοχή αυτή κατέχει ο Γιάννης Λιαπάτης, ο οποίος την αγόρασε από τον Αριστείδη Δ. Μάνο.
Γιώργαινα: θέση πάνω από τα εικονίσματα την οποία κατέχει ο Γρηγόρης Γεωργάνος, αγορασμένη από τον Αριστείδη Δ. Μάνο.
Καπρούτσου: Θέση αριστερά του φτελιά την οποία κατείχε κάποιος ονόματι Καπρούτσος.
Ρίγανες: θέση πάνω από του Καπρούτσου η οποία είχε μεγάλη παραγωγή από ρίγανη.
Στάνες Λιαπάτη: στη θέση αυτή υπάρχουν καλύβες για τα ζώα, στις οποίες για ένα διάστημα έμεινε και ο Λάμπρος Λιαπάτης μέχρι να παντρευτεί.
Πουρναράκια: περιοχή πάνω από τις στάνες Λιαπάτη, η οποία είχε συστάδα δέντρων από πουρνάρια. Βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού.
Λιούμη: ευρύτερη περιοχή η οποία είχε πολλές στάνες, όσων πήγαιναν κοπάδια ζώων στο βουνό για βοσκή. Ζώα είχαν οι Μαναίοι, οι Καλλιμογιανναίοι, οι Σταυραίοι, οι Ρακοπουλαίοι, οι Λιαπαταίοι, με 400 ζώα συνολικά.
Ράφτη: Στη θέση αυτή υπήρχαν καμίνια για κάρβουνο από πουρνάρια και φιλίκια και στο σημείο αυτό και σε βάθος 8μ. περίπου δίπλα από μεγάλο βράχο υπάρχει πολύ νερό , το οποίο πιθανόν να βγαίνει στην πηγή της Αγίας Παρασκευής που βρίσκεται στον δημόσιο δρόμο..
Παπαγιάννη: Τοποθεσία με χωράφια, που κατείχε κάποιος ονόματι Παπαγιάννης, τα οποία τώρα κατέχει ο Γιάννης Λιαπάτης.
Χάβος ή Κακολάγκαδο: Φτάνοντας κανείς στο τέλος του αγροτικού δρόμου προς το Κακολάγκαδο, στους πρόποδες του βουνού, αντικρίζει φοβερούς γκρεμούς (στεφάνια) και μια μεγάλη χαράδρα η οποία ξεκινάει από την κορυφή του βουνού και τη Φανερωμένη και καταλήγει στο δημόσιο δρόμο, ενώ η χαράδρα σε πιο ομαλή μορφή φτάνει μέχρι το ποτάμι. Στο Χάβο πετούν άγρια πουλιά: κοκάλογα, αετοί, όρνια, αγριοπερίστερα, γεράκια, κοράκια και πέρδικες, ενώ παλιότερα υπήρχαν και άγρια μελίσσια φωλιασμένα στους γκρεμούς. Η εικόνα της χαράδρας είναι απερίγραπτη και μπορεί κανείς να νιώσει δέος στη θέασή της, να αποζημιωθεί απολαμβάνοντας την ομορφιά του άγριου τοπίου. Από ψηλά (θέση Βαϊνάκια), αποκόβονται βράχοι οι οποίοι κατρακυλάνε στον γκρεμό με φοβερούς κρότους και αντίλαλο στη μεγάλη χαράδρα και οι βράχοι αυτοί γίνονται χαλίκι, το οποίο σχηματίζει τους χαλιάδες και τις τριγωνικές σάρες. Η χαράδρα του Χάβου ή Κακολάγκαδου (κακό λαγκάδι), δημιουργήθηκε σύμφωνα με τους ιστορικούς με το μεγάλο βούλιασμα, που πιθανολογείται ότι έγινε τον 8ο μ.χ. αιώνα, (δηλ. πριν από 1200 περίπου χρόνια), ενώ το όνομα Χάβος δηλώνει ότι χαβώνει, ακινητοποιεί όποιον τον βλέπει.
Κολογκάδια: Περιοχή με χωράφια τα οποία καλλιεργούσε ο Σπύρος Μάνος.
Δεκάρες: Πήρε το όνομα από παιχνίδι που έπαιζαν οι τσοπαναραίοι της εποχής εκείνης με δεκάρες.
Θεοχάρη: Πήρε το όνομα από κάποιον Θεοχάρη που κατείχε την περιοχή.
Σπηλιά-Καταφύγιο: Πάνω ακριβώς από το αρχαίο τείχος και σε απόσταση 100μ. βρίσκεται πελώριος βράχος, ο οποίος από το κάτω μέρος έχει σπηλιά ανοιχτή, στην οποία κατέφυγαν επί της κατοχής οι κάτοικοι για να προστατευτούν.
Μανουρά ή Τσουγκρί: Θέση στην οποία βρίσκεται το αρχαίο τείχος – αρχαίο Αθήναιον ( των αρχαίων Αθαμάνων ή των Μολοσσών σύμφωνα με τους ιστορικούς), το οποίο απέχει 300 μ. από τον δημόσιο δρόμο. Πήρε το όνομα επειδή στην περιοχή ζούσαν οικογένειες με ζώα παρασκευάζοντας πολύ καλό τυρί , το μανούρι. Την περιοχή κατείχε ο Ηλίας Πλαστήρας την οποία αγόρασε ο Μιχάλης Σιαφαρίκας και σήμερα (εν έτει 2017) ανήκει στον γιο του Βασίλη. Το τείχος τελειώνει απότομα σε γκρεμό, λόγω της μεγάλης κατολίσθησης και από αυτό το σημείο είναι ορατό όλο το φαράγγι του Κακολάγκαδου και ο συνοικισμός «Σουμέσι». Στη θέση αυτή ο Πολιτιστικός Σύλλογος τοποθέτησε πινακίδες για το αρχαίο τείχος και για το μονοπάτι που ξεκινά από το δημόσιο δρόμο.
Θέση Αγίας Παρασκευής: Ανατολικά του αρχαίου τείχους και πάνω από τη βρύση της Αγίας Παρασκευής βρίσκονται χωράφια των Αναγνωστάκηδων. Στη τοποθεσία αυτή λέγεται ότι βρίσκονταν ο ναός της Αγίας Παρασκευής και εξαφανίστηκε όπως και το χωριό της Νησίστας (παλιά ονομασία της Ροδαυγής) που βρισκόταν στην ίδια περιοχή, όταν έγινε η μεγάλη κατολίσθηση, ύστερα από το σπάσιμο της λίμνης στη Φανερωμένη. Αναφέρεται ότι οι μοναχοί πήγαιναν με βάρκες στο τότε μοναστήρι της Φανερωμένης λέγοντας ότι: «δε θα πεθάνουμε από την πείνα, αλλά από τα άγρια θηρία» εννοώντας της φύσης.
Κατά την διάρκεια οργώματος στα χωράφια αυτής της περιοχής πριν σαράντα χρόνια περίπου, βρέθηκαν στρογγυλές πέτρες ιερού ναού που πιθανολογείται ότι ήταν από τον ναό της Αγίας Παρασκευής. Στην περιοχή επίσης υπάρχουν διάσπαρτα κεραμικά και ογκώδεις πέτρες τετραγωνισμένες, οι οποίες μαρτυρούν την ύπαρξη μεγάλου προστατευτικού τείχους των Αθαμάνων ή των Μολοσσών.
Γράβος: Περιοχή με λάκκες οι οποίες ανήκουν στον Αχιλλέα Καλλιμογιάννη, τον Κώστα Μάνο, τον Γιώργο Καλλιμογιάννη και τον Γρηγόρη Γεωργάνο. Στη τοποθεσία αυτή τη δεκαετία του ’50 σε όργωμα με αγελάδες και αλέτρι βρέθηκαν δυο μεγάλα λαϊνια (κεραμικά δοχεία), ύψους 1,5 και πλέον μ. τα οποία πιθανόν να χρησιμοποιούνταν από τους τσοπαναραίους, οι οποίοι τα γέμιζαν με τυρί και τα έθαβαν βαθιά στο χώμα για να διατηρείται το τυρί σε χαμηλή θερμοκρασία και παράλληλα να ωριμάζει. Τα λαϊνια αυτά τα πήρε ο Χρυσόστομος Τσάγκας, χωρίς να γνωρίζουμε την τύχη τους.
Βρύση Αγ. Παρασκευής: Η πηγή στον κεντρικό δρόμο υπάρχει από αρχαιοτάτων χρόνων και το 1988 διαμορφώθηκε στη σημερινή πέτρινη μορφή της, με την χρηματοδότηση δυο εκατομμυρίων δραχμών από την Δασική Υπηρεσία Άρτας. Η βρύση αυτή αποτελεί μια ανάσα για το χωριό μας και μια ξεχωριστή ομορφιά και σ΄αυτή ξεδιψούν όλοι οι περαστικοί και αυτοί που ταξιδεύουν για τα Τζουμερκοχώρια. Πάνω ακριβώς από τη βρύση υπάρχει υπεραιωνόβιος πλάτανος με πολύ μεγάλη κουφάλα, περίμετρο 17 μ. στη βάση, ηλικία άνω των χιλίων ετών, και ο οποίος θεωρείται «διατηρητέο μνημείο της φύσης», όπως φαίνεται και σε επιγραφή που τοποθέτησε ο Πολιτιστικός Σύλλογος.