ΠΡΟΧΕΙΡΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ΡΟΔΑΥΓΗΣ

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ

Από τον  Πολιτιστικό Σύλλογο Ροδαυγής «Η  Αγ. Παρασκευή»  πρόσφατα έγινε μια προσπάθεια  καταγραφής  και χαρτογράφησης των ονομασιών (θέσεων) του βουνού που ανήκουν στα όρια της κοινότητας.  Η προσπάθεια αυτή υλοποιήθηκε από τον Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Χρήστο Σταύρο σε συνεργασία  με τον  παλαίμαχο και ακούραστο, για την ηλικία  και τα προβλήματα υγείας, Γιάννη Μπαλαούρα που ανέβηκαν το δρόμο προς την κορυφή του βουνού με αυτοκίνητο, έφθασαν μέχρι τα σύνορα των Πιστιανών περπάτησαν σε πολλά κακοτράχηλα  σημεία , είδαν από κοντά όλες τις περιοχές και έγινε μια πρόχειρη, αλλά σημαντική, πιστεύουμε, καταγραφή των τοποθεσιών αυτών.
Οι περισσότερες  ονομασίες είχαν σχέση με δένδρα, αφού τα δένδρα ήταν λίγα  και ξεχώριζαν στο γυμνό βουνό, ( εξ άλλου τα πολλά ζώα  δεν άφηναν να μεγαλώσουν τα δέντρα που φύτρωναν),  ενώ άλλες ονομασίες  είχαν σχέση με   χωράφια, στάνες,  βράχους κ.λ.π.

  Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο μπάρμπα- Γιάννης   παρ΄ότι έζησε για αρκετά χρόνια  στο βουνό   με ζώα και καλλιέργειες  και γνώριζε πολύ καλά όλες τις περιοχές, παρ΄ολα αυτά  όμως, σε κάποια σημεία δυσκολεύτηκε να εντοπίσει ακριβώς  την τοποθεσία, επειδή  από γυμνό μέρος που ήταν πριν,  τώρα έγινε δάσος. Ο μπαρμπα –  Γιάννης είναι ένας από τους μεγαλύτερους του χωριού μας γνωρίζει  πάρα πολλά πράγματα  και θυμάται πολύ καλά.

Στην πρόχειρη χαρτογράφηση που έγινε  με το χέρι  και με τη βοήθεια του δορυφόρου στo διαδίκτυο,  σημειώθηκαν οι ονομασίες του βουνού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άλλες. Ίσως αυτό να είναι η αφορμή για μια ολοκληρωμένη καταγραφή και χαρτογράφηση όλων των ονομασιών του βουνού και του χωριού μας γενικότερα,  σε μια μελλοντική έρευνα.

Να σημειώσουμε ακόμη ότι  ο μεγάλος ιστορητής της Ροδαυγής  Κων/νος Διαμάντης  στα βιβλία του «Η Ροδαυγή των  Τζουμέρκων » παρ΄ ότι γράφει πολλά τοπωνύμια του χωριού, δεν αναφέρεται σ΄αυτές τις ονομασίες του βουνού, πλην  ελαχίστων οι οποίες είναι  λίγο – πολύ γνωστές,  (κυρίως ακουστικά,) σε αρκετούς από τους Ροδαυγιώτες.

—— /// ——

Αρχίζουμε τις ονομασίες όπως ανεβαίνουμε από τον δημόσιο δρόμο προς το βουνό και όχι κατά αλφαβητική σειρά.

Δίπλα από τον Χαλιά του Νίκα  πάνω από τον δρόμο, στο σύνορο με τα Πιστιανά υπάρχει τοποθεσία με το όνομα Φτελιάς,  με χωράφια.

Χαλιάς του Νίκα (1^ος ) Πήρε το όνομα επειδή εκεί δεν υπήρχε άλλο σπίτι, παρά μόνο του Κώστα Νίκα (παππού του Αποστόλη Νίκα).Το 1967 έγινε μεγάλη πλημμύρα στο χωριό με αποτέλεσμα να κατεβάσει πολύ νερό από το βουνό  και να χωρίσει τον χαλιά στα δύο με  ρέμα.

Ντερβένι ή Δερβένι: Προστατευόμενος δρόμος, πέρασμα, κοντά στον κεντρικό δημόσιο δρόμο στο Περδικάρι.  Τούρκικη λέξη,  εξ΄ου και οι Δερβεναγάδες οι οποίοι φύλαγαν το πέρασμα και όσοι περνούσαν από εκεί πλήρωναν,  δηλ. έπαιρναν άδεια.

Περιοχή Μπιστούρας: Γρεβανίδα ,πέτρα Πηνελιάς, Στρούγκα Μάη, Κισσός, Στρούγκα Τσάγκα, Πέτρα Τράκαλη, Παλιοκαριά, Μπρούζη (Μπιστούρα εννοούμε μεγάλους βράχους που σχηματίζουν σπηλιές  από κολλημένα  πετραδάκια ασβεστολίθου).Σήμερα η δασική  αυτή περιοχή  αποτελεί πνεύμονα οξυγόνου για τη Ροδαυγή και θεωρείται  μια από τις καλύτερες περιοχές  με τα μονοπάτια της και την απέραντη θέα.

Στου Κοψιά: θέση η οποία  βρίσκεται  στην αρχή του μονοπατιού προς Λίπα στον 3^ο χαλιά,  πάνω από τη Μπιστούρα.

Τσουγκρί και Τσουγκράκι: Δυο βράχοι, μικρός και μεγάλος πάνω από τη στρούγκα του Μάη.

Γράντζενες: Σ΄αυτό το μέρος πάνω από τον 2^ον χαλιά είναι η μεγάλη στροφή  του δρόμου προς Φανερωμένη, όπου εκεί φυτρώνουν αυτά τα δένδρα.

Αριές: τοποθεσία  στην κορυφή του3ου  χαλιά. Εκεί πήγαιναν φάσες και οι κυνηγοί παλιά έφτιαχναν καθίστρες, όπως ο Βασ. Παππάς ( Παπαβασιλείου) και άλλοι.

Ζωνάρι: θέση δίπλα από τις Αριές.

Τούμπια: Θέση στον 5^ο χαλιά.

Πουρναράκια. Πάνω  από τις Γράντζενες  όπου υπήρχαν δυο πουρνάρια μεγάλα.

Πλακανήθρα:  Πλάκα πέτρινη αρκετών τετραγωνικών μέτρων στην επιφάνεια του εδάφους, πάνω από τα Πουρναράκια.

Κουμπλούλα: Στη θέση αυτή πάνω από τα σφεντάνια  υπήρχε μια μεγάλη  αγριοκορομηλιά.

Στάλος του Δήμου: Θέση κάτω από τα κέδρα.

Σφεντάνια: Θέση δίπλα από το στάλο του Δήμου.

Καλυβάκι: Πέτρα μεγάλη που έμοιαζε με καλύβα κάτω από την Πέκνα.

Δυο Παιδάκια:  Στη μέση της πλαγιάς πάνω από τη Μπιστούρα, πάνω από τον 4^ο χαλιά, είναι δυο βραχάκια με τη μάνα που μαρμάρωσαν, σύμφωνα με τον γνωστό μύθο. Εκεί υπάρχουν κατατοπιστικές πινακίδες.

Κορακοφωλιές: Εκεί έκαναν οι κουρούνες φωλιές. Θέση κάτω από του Μπλουγιάννη.

Μουρζούλα:  θέση δίπλα από  τις κορακοφωλιές, όπου εκεί υπήρχε μια παλιά μουρζιά.

 Πέκνα: λάκα  με αυτή την ονομασία ,αριστερά από την στάνη του Νίκα.

Μπλουγιάννη ή Μηλογιάννη ή Μπελογιάννη ή και Τιμπλογιάννη. Λάκα  μεγάλη επίπεδη κάτω από τον Πύργο,  που την κατείχε ο προαναφερόμενος. Το ρέμα που ξεκινάει από εκεί δημιούργησε τον 5^ον χαλιά στη σειρά.

Στάνη του Νίκα: Αριστερά του κεντρικού δρόμου προς Φανερωμένη στη θέση Μπλουγιάννη, στάνη που υπάρχει και σήμερα  με αγροτικό δρόμο.

Πύργος: Πέτρινος χτισμένος πύργος δίπλα από την κεραία και πάνω από του Μπλουγιάννη.

Στάνη Σταύρου Γεωργογιάννη. Υπάρχει και σήμερα με μικρό σπιτάκι.

Στάνη Αχιλλέα Καλλιμογιάννη: Υπάρχει και σήμερα η στάνη αυτή δίπλα από την κεραία.

Νεράκι: Εκεί υπάρχει πηγή με λίγο νερό, πάνω στο δρόμο και στο σύνορο με τη Φανερωμένη.

Κερασιά: Επί του δρόμου που αντικρίζουμε την Φανερωμένη. Στο κάτω μέρος υπάρχουν πολλές καρυδιές και χωράφια που τα κατείχε ο αείμνηστος  Στέφανος Γρετσίστας.

Στα ξύλα.  Θέση ακριβώς κάτω από την κερασιά

Κολοκυθιά: Μεγάλη περιφέρεια που περιλαμβάνει περιοχές, όπως το Νεράκι, την κερασιά, τα Βαϊνάκια   και άλλες  πάνω από τον πύργο.     

Βαενάκια ή Βαϊνάκια: Δύο μεγάλοι βράχοι που μοιάζουν με βαρέλες (βαγενάκια)  , στο μεγάλο γκρεμό του χάβου . Παλαιότερα υπήρχε μονοπάτι  που ανέβαιναν σ΄αυτές τις πέτρες που ήταν επίπεδες στο πάνω μέρος. Εκεί έφτιαχναν και οι αετοί τις φωλιές τους. Ένα κομμάτι σήμερα από τη μία έχει ξεκοπεί.

Πετράκα: Στην περιφέρεια της Κολοκυθιάς πάνω από το Νεράκι, μεγάλη πέτρα.

Τάπια: Πολεμίστρα, πολυβολείο σε κορυφή ράχης,  στην κολοκυθιά.

Πηγουνιές: Τοποθεσία στην περιοχή Κολοκυθιάς, (δεξιά από την καζανίστρα) που φυτρώνουν αυτά τα λουλούδια.

Καζανίστρα ή Καζανάκι: Πέτρα πάνω από το δρόμο  προς Λίπα και Γογόμπλο  η οποία έχει λάκκο και χωράει  γύρω στα 20 κιλά νερό. Εκεί  έπιναν νερό οι τσοπάνηδες.

Λάκες κολιο- Αράπη, (Νίκου- Αράπη): από το πάνω μέρος του δρόμου και κάτω της Τσουκνίδας.

Τσουκνίδα:  Η ψηλότερη κορυφή (1429 μ.). Σε αυτό το μέρος που είναι πάνω από τις λάκες του κολιου – Αράπη  φυτρώνουν τσουκνίδια.

Κουμπλιά Καψιόχα: χωράφι με κορομηλιά, αριστερά της Τσουκνίδας.

Λούτσα και Δεξαμενή  Βασ. Ζώη: θέσεις  κάτω από το δρόμο.

Τρύπα Βασ. Ζώη: Τρύπα μέσα σε πέτρα κάτω από το δρόμο, στην οποία κρύβονταν τα παιδιά όταν έπαιζαν.

Κέδρα: Περιοχή κάτω από την τρύπα  του Ζώη και την Παγάδα, η οποία είχε  αρκετά κέδρα. Σήμερα η περιοχή αυτή έχει γίνει δάσος από κέδρα.

Παγάδα: Περιοχή  κάτω του δρόμου ( στο Τσουγκάνι),  στην οποία δεν φυσούσε αέρας, απόγονο. Σ΄αυτό το μέρος πήγαιναν τα ζώα  για προστασία όταν είχε κακοκαιρία.

Τσουγκάνι:  οξυκόρυφος βράχος στην περιοχή της παγάδας. Σ΄αυτόν ανέβαιναν   οι τσοπάνηδες να αγναντέψουν τα ζώα τους.

Πύργια: Πύργοι χτισμένοι με πέτρες από παλαιά κάτω από την Παγάδα οι οποίοι φαίνονταν από το κέντρο του χωριού.

Τρία δέντρα: Ακριβώς πάνω από τα Πύργια  τα οποία ήταν τα μοναδικά (δρύς), σε μικρή απόσταση το ένα από το άλλο και σε ευθεία γραμμή.

Ντούσκα: Τοποθεσία στην οποία φύτρωναν βελανιδιές.

Κουμπλιά αστροκαμένη: Στη θέση αυτή πάνω από τον δρόμο και πάνω από την Παγάδα υπήρχε κάποια  κορομηλιά  καμένη από κεραυνό.

Λάκα Θωμά Ευθυμίου: θέση  δίπλα  στην   αστροκαμένη κουμπλιά.

Αραπόλακας: Χωράφια του Κώστα Αράπη,  (πατέρα του  Γιώργου Αράπη και παππού του Δημ. Αράπη του εφοπλιστή). Το χωράφι αυτό το έσπερναν βουνίσιο καλαμπόκι αργά,  επειδή  το μισό κρατούσε νερό και δεν διψούσε ποτέ. Το καλαμπόκι αυτό είχε μικρό κότσαλο και έκανε νόστιμο ψωμί.

Φραξιάς: Τοποθεσία η οποία βρίσκεται  επί του δρόμου, αμέσως μετά από δεξαμενή  που βρίσκεται και αυτή  στον αγροτικό  δρόμο. Εκεί φύτρωναν φράξοι. 

 Βροτόπια: Λάκες στο βρό , χαμηλά στο γούπατο, κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, κατάλληλο για καλαμπόκι και για φακές. Βρίσκονται πάνω από τα Ντούσκα.

Λίπα:  περιοχή  με πολλά χωράφια στη σειρά σε ρεματιά και με έφορο χώμα για καλαμπόκι και σιτάρι, πριν από το σύνορο με το Πιστιανίτικο  βουνό. Εκεί υπάρχει μεγάλο δέντρο, υψηλόκορφο, μια λίπα.

Μάγκανος, Πηγάδι, Μηλιά: Περιοχές οι οποίες ανήκουν στο Πιστιανίτικο και βρίσκονται πάνω του δρόμου προς το Γογόμπλο, στο μεγάλο ρέμα που οδηγεί στο χαλιά του Νίκα. Ο Μάγκανος αποτελεί  σύνορο Πιστιανών και Γοργομύλου. Το Πηγάδι είναι ακριβώς κάτω από το Μάγκανο και έχει πολύ κρύο νερό.

Κατεβαίνοντας το μονοπάτι από τη Λίπα  προς Γράντζενες συναντάμε τις εξής τοποθεσίες:

Τσιακαρόνι: Τοποθεσία κάτω από τη Λίπα. Εκεί ήταν και  μια παλιογκορτσιά  και είχε δυο ονομασίες, Τσιακαρόνι και Παλιογκορτσιά.

Σταυροδέντρι:  Μεγάλο δέντρο κάτω από το Τσιακαρόνι που τα μεγάλα  κλωνάρια του έκαναν σταυρό.

Αγριοκαστανιές: Περιοχή στο σύνορο με τα Πιστιανά όπου εκεί φύτρωναν αγριοκαστανιές.

Κριάκορας ή Μπριάορας : Απότομος  γκρεμός από μεγάλες πέτρες με προεξοχή  κάθετες στο έδαφος που προκαλούν μεγάλη  εντύπωση.

Μπισβάκου: Περιοχή ακριβώς πάνω από τον Κριάκορα.

Ξέρακας: Θέση πάνω από την Μπισβάκου  στην οποία υπήρχε δέντρο γερασμένο μισόξερο που ξεχώριζε στο βουνό. Σ΄αυτό κάθονταν μεγάλα μοναχικά πουλιά όπως όρνια,  κουκάλογα,  μπουφογέρακα και άλλα.

Πορτοπούλα: Στενή διάβαση ανάμεσα από μεγάλες  όρθιες πέτρες, δίπλα στον Μπριάορα.

Τσιμένη: Χωράφι πιθανόν τούρκικο,  δίπλα από τις Γράντζενες,  το οποίο καλλιεργούνταν πολλά χρόνια πριν.

Ανήλιο: Περιοχή που δεν τη βλέπει ο ήλιος, στο ρέμα δίπλα από τον Κριάκορα προς τις Γράντζενες..

Από την Κερασιά ( δίπλα από την κεραία) κατηφορίζοντας το μονοπάτι συναντάμε τις εξής τοποθεσίες:Κισσός, Γράφτσα, Τσουγκρί, Αριά, Πλατανάκια, παλαιό δρόμο προς Φανερωμένη, Στάνη Μήτρου Μάνου, Λάκα Μανέϊκη.

Λάκα Κεραμίδα:Τοπωνύμιο ιδιοκτησίας Κεραμίδα, ο οποίος κατά πληροφορίες το 1910 πούλησε τη λάκα και εγκαταστάθηκε στη Ράμια ή στο Βουργαρέλι.

Λάκα Νάστου ή Νάστη: Τοπωνύμιο ιδιοκτησίας Νάστου ο οποίος κατά πληροφορίες,  το 1792 πούλησε τη λάκα στον παππά του χωριού ( παπα- Γιώργο)  και έφυγε από το χωριό.